Niemand wordt geweigerd: de acceptatieplicht bij zorgverzekeringen
10 december 2025
Welkom bij het verzekeringsalfabet!
Verzekeringen saai? Niet bij ons! In deze blogserie nemen we je mee op een luchtige reis door het ABC van de verzekeringswereld. Elke blog belicht een specifieke term, uitgelegd in begrijpelijke taal en met een knipoog. Of je nu een verzekeringsexpert bent of er juist helemaal niets van snapt, na het lezen van deze blogs ben je weer een stukje wijzer. Vandaag duiken we in de wereld van de acceptatieplicht.
Wat is acceptatieplicht eigenlijk?
Stel je voor: je wilt lid worden van een exclusieve club, maar de portier neemt je van top tot teen op en zegt: "Sorry, jij ziet er uit als iemand die veel dure drankjes gaat bestellen, dus jij komt er niet in." Oneerlijk, toch?
Precies om dit soort selectie tegen te gaan, bestaat er in de zorgverzekeringswereld een acceptatieplicht. Dit betekent dat zorgverzekeraars verplicht zijn om iedereen te accepteren voor de basisverzekering, ongeacht leeftijd, gezondheid, medisch verleden of andere persoonlijke factoren.
In mensentaal: de acceptatieplicht zorgt ervoor dat niemand bij de deur van de basiszorgverzekering wordt geweigerd. Of je nu 18 of 88 bent, kerngezond of chronisch ziek – iedereen heeft recht op dezelfde basiszorg tegen dezelfde premie.
Waarom is de acceptatieplicht zo belangrijk?
Als er geen acceptatieplicht zou bestaan, zouden verzekeraars het liefst alleen jonge, gezonde mensen verzekeren die weinig zorgkosten maken. Ouderen of mensen met chronische aandoeningen zouden moeilijk aan een verzekering komen, of torenhoge premies moeten betalen.
De acceptatieplicht is daarmee een van de belangrijkste pijlers van ons zorgstelsel. Het is een vorm van solidariteit: iedereen betaalt ongeveer dezelfde premie voor de basisverzekering, ongeacht het individuele risico. Hierdoor blijft de zorg voor iedereen toegankelijk.
Het is een beetje als de brandweer: die komt ook bij iedereen langs als er brand is, niet alleen bij mensen die statistisch gezien minder kans hebben om hun huis in vlammen te zien opgaan.
Een praktijkvoorbeeld dat alles duidelijk maakt
Neem Peter, een 58-jarige man met diabetes, hoge bloeddruk en een recente hartoperatie. Peter besluit over te stappen naar een andere zorgverzekeraar die meer dekking biedt voor zijn specifieke medicatie.
Zonder acceptatieplicht zou een verzekeraar kunnen zeggen: "Meneer, met uw medische geschiedenis kost u ons te veel geld. We kunnen u helaas niet verzekeren, of we vragen een veel hogere premie."
Maar dankzij de acceptatieplicht moet elke verzekeraar Peter accepteren voor de basisverzekering, tegen dezelfde premie die ze ook aan een kerngezonde 25-jarige vragen. De verzekeraar mag geen gezondheidsvragen stellen, geen wachttijd opleggen en geen hogere premie vragen vanwege Peters medische situatie.
De Consumentenbond publiceerde in 2022 een onderzoek waarin werd aangetoond hoe belangrijk de acceptatieplicht is. In één van de onderzochte gevallen werd een fictieve verzekerde met verschillende medische aandoeningen door alle verzekeraars geaccepteerd voor de basisverzekering, maar werd diezelfde persoon door 7 van de 10 verzekeraars geweigerd voor een uitgebreide aanvullende verzekering – waar geen acceptatieplicht geldt.
Wanneer geldt de acceptatieplicht?
De acceptatieplicht geldt:
- Voor alle zorgverzekeraars in Nederland
- Voor iedereen die in Nederland woont of werkt
- Voor de wettelijk verplichte basisverzekering
- Ongeacht je leeftijd, gezondheid of medische geschiedenis
- Ongeacht je leefstijl of risicofactoren
De acceptatieplicht geldt niet:
- Voor aanvullende verzekeringen (zoals tandarts, fysiotherapie, alternatieve zorg)
- Voor mensen die niet in Nederland wonen of werken
- Voor andere typen verzekeringen (zoals auto, inboedel, etc.)
De beperking: aanvullende verzekeringen
Hier komt de belangrijke kanttekening: de acceptatieplicht geldt alleen voor de basisverzekering. Voor aanvullende verzekeringen mogen verzekeraars wél selecteren op basis van gezondheidsrisico's.
Dit betekent dat verzekeraars voor aanvullende pakketten:
- Gezondheidsvragen mogen stellen
- Mensen mogen weigeren
- Extra premie mogen vragen voor hogere risico's
- Wachttijden mogen toepassen
- Bepaalde behandelingen mogen uitsluiten
Dus terwijl Peter zonder problemen een basisverzekering kan afsluiten, zou hij voor een uitgebreide aanvullende verzekering met veel fysiotherapie en extra hartmedicatie wél geweigerd kunnen worden of extra moeten betalen.
Overstaptips voor mensen met gezondheidsproblemen
Wil je overstappen van zorgverzekeraar en heb je gezondheidsklachten? Keep these tips in mind:
- Doe eerst onderzoek naar de basisverzekering: Kijk of die alle ziekenhuizen en behandelingen dekt die jij nodig hebt.
- Vraag altijd eerst aan of je geaccepteerd wordt voor de aanvullende verzekering vóór je je huidige verzekering opzegt.
- Wees eerlijk bij aanvullende verzekeringen: Verzwijg geen gezondheidsinformatie, want dat kan later problemen opleveren.
- Overweeg een collectieve verzekering: Via patiëntenverenigingen of andere collectieven zijn soms betere voorwaarden te krijgen, ook voor mensen met bepaalde aandoeningen.
- Timing is belangrijk: De overstapperiode is van half november tot 1 januari. Daarna moet je meestal wachten tot het volgende jaar.
Waarom dit belangrijk is voor jou
Zelfs als je nu kerngezond bent, is de acceptatieplicht een belangrijke bescherming voor je toekomst. Niemand weet immers hoe zijn gezondheid zich ontwikkelt. Zonder acceptatieplicht zouden mensen met pech dubbel gestraft worden: eerst door hun ziekte en dan doordat ze geen betaalbare verzekering meer kunnen krijgen.
Dit systeem zorgt ervoor dat:
- Je altijd kunt overstappen naar een andere basisverzekering
- Je niet bang hoeft te zijn dat een ziekte je onverzekerbaar maakt
- Je niet gebonden bent aan één verzekeraar voor de rest van je leven
- Zorg voor iedereen toegankelijk blijft, ongeacht gezondheid of leeftijd
De moraal van het verhaal
De acceptatieplicht is een beetje als de toegangsregels van een goed feest: iedereen mag binnenkomen, ongeacht achtergrond, uiterlijk of status. Het zorgt voor diversiteit, eerlijkheid en solidariteit – alleen draait het hier niet om een avondje uit, maar om zoiets fundamenteels als toegang tot gezondheidszorg.
Het is een van die regelingen waar je misschien niet vaak bij stilstaat, maar die enorm belangrijk is voor de manier waarop onze zorg georganiseerd is. En mocht je ooit gezondheidsproblemen krijgen, dan zul je extra blij zijn dat deze regel bestaat!
Onthoud dus: voor de basisverzekering staat de deur altijd open, maar voor aanvullende verzekeringen mogen verzekeraars nog steeds selectief zijn. En dat is handig om te weten voor je overstapt!
